TÜRKİYE
NEREDE BULUNUYOR 6
Ermenistan:
Ermenistan’ın
bağımsızlığını tanıyan ilk ülkelerden biri (16 Aralık 1991) olan Türkiye,
bağımsızlığının ardından ekonomik güçlüklerle karşılaşan Ermenistan’a insani
yardım yapmış, bölgesel kuruluşlar ve Avrupa-Atlantik kurumlarıyla bütünleşmesi
yönünde aktif çaba harcamıştır. Ancak, bugüne kadar bu ülkeyle diplomatik
ilişki tesis edilmesi için uygun koşullar oluşmamıştır.
Türkiye,
Güney Kafkasya’da kapsamlı barış ve işbirliği ortamının yaratılmasına yardımcı
olacağı ve bölgenin istikrarına katkıda bulunacağı inancıyla Ermenistan’la
ilişkilerinin normalleşmesini arzu etmektedir. Bu düşünceyle Türkiye, bazı
güven arttırıcı önlemleri zamanında tek taraflı olarak uygulamaya koymuş
bulunmaktadır.
Ermenistan
ile Türkiye arasında, Ermeni tarafının, 1915 Tehcir Kanunu sonucu olduğunu
iddia ettikleri katliam bazında bir sorun olup, tüm ilişkileri kısıtlayan hatta
engelleyen bir durum arz etmektedir. Ancak Ermeni tarafı, özellikle de Diaspora
tarafından kışkırtılarak çözümsüzlüğü öne çıkarmaktadır. Maksatları,
Türkiye’den para ve toprak koparmaktır.
Ermenistan’la
aradaki sorunların ortadan kaldırılması ve ilişkilerin normalleştirilmesi
yönündeki Türk iradesi çerçevesinde, 2007 yılında İsviçre’nin arabuluculuğunda
başlatılan süreç, 10 Ekim 2009 tarihinde “Diplomatik İlişkilerin Tesisi
Protokolü” ile “İkili İlişkilerin Geliştirilmesi Protokolünün” imzalanması ile
yeni bir aşamaya girmiş bulunmaktadır. Bu iki protokol, ikili ilişkilerin normalleşmesi
için bir çerçeve sunmaktadır. Protokoller her ülkede de onaylanmaları için
ilgili mercilere iletilmiştir. Bu çerçevede, protokoller imzalanmalarının hemen
ardından TBMM’ne gönderilmiştir. Ermenistan hükümeti ise, ilgili mevzuat
uyarınca protokolleri önce Anayasa’ya uygunluğunun denetimi için Anayasa
Mahkemesi’ne iletmiş, Mahkeme’nin 12 Ocak 2010’da aldığı, ancak gerekçeli
kararında Protokollerin lafzına ve ruhuna uymayan hususlar içeren uygun bulma
kararının ardından Protokoller onaylanmaları için Ulusal Meclis’e
gönderilmiştir. Bilahare, Cumhurbaşkanı Serj Sarkisyan, 22 Nisan 2010 tarihinde
yaptığı televizyon konuşması ile Protokollerin onay sürecinin dondurulduğunu
açıklamıştır.
Ermenistan
ile Azerbaycan arasında, Türkiye’yi yakından ilgilendiren, Dağlık Karabağ ve bu
bölgede yapılan katliam sorunları vardır.
Sovyetler
Birliği'nin dağılması üzerine Ermenistan 23 Ağustos 1991'de bağımsızlığını ilan
etti. Şiddetlenen Ermeni-Azeri savaşında Ermenistan, D. Karabağ ile Ermenistan
arasındaki Laçin Koridoru' nu da işgal ederek D. Karabağ'ı fiilen kendisine
ilhak etti. Azerbaycan'ın Ermenistan'a uyguladığı ekonomik ambargo, ülkede
büyük sıkıntılara yol açtı. 1993'te Türkiye de Ermenistan'a karşı ambargoya
katıldı. D. Karabağ savaşı 1994'te Rusya'nın dikte ettiği ateşkesle sona erdi.
Halen
Ermenistan uluslararası topluluk tarafından Azerbaycan'a ait sayılan
toprakların %20'ni (D. Karabağ ve Laçin Koridoru dâhil) işgal altında
bulundurmaktadır. Türkiye bu durumu gerekçe göstererek Ermenistan Cumhuriyeti
ile diplomatik ilişki kurmaktan kaçınmış ve bu ülke ile sınırlarını trafiğe
kapatmıştır.
Ermenistan
siyasetinde D. Karabağ kökenli siyasi örgüt ve kişilerin egemenliğine dikkat
çeken bazı gözlemciler, Ermenistan'ın D. Karabağ'ı değil, aksine D. Karabağ'ın
Ermenistan'ı ilhak ettiğini ileri sürmüşlerdir.
Türkiye-Ermenistan arasındaki Kars-Gümrü
(Akyaka/Ahuryan) Sınır Kapısı, Ermeni ve Yukarı Karabağ kuvvetleri ile
Azerbaycan arasındaki savaşın yayılması ve Azerbaycan’ın Kelbecer eyaletinin
işgal edilmesi üzerine 3 Nisan 1993 tarihinde kapatılmış ve Türkiye ile
Ermenistan arasındaki doğrudan ticaret durdurulmuştur.
Ermenistan’ın
diğer ülkeler ile ilgili sorunlarından biri de Metsamor Nükleer Santralidir.
1977 yılında inşa edilmiş olan Santral eski teknolojisi ve taşıdığı büyük risk
sebebiyle, Ermenistan'ın Türkiye ve Avrupa ilişkilerinde önemli konu olmuştur.
Metsamor Nükleer Santrali bugün dünyadaki mevcut santraller içerisinde en
güvensiz reaktör olma özelliğini taşımaktadır. Yapılan araştırmalar göstermektedir
ki, eskiyen teknolojisi ve yakıt tanklarının soğutma teknolojisinin günümüze
uygun olmaması sebebiyle kapatılması gereken bir nükleer santral olarak kabul
edilmektedir.
Çernobil
ile kıyaslanacak olursa bugünkü Metsamor'un taşıdığı risk daha iyi anlaşılır.
Çernobil Faciası sonucu ortaya çıkan nükleer felaket sonrası bile günümüzde
kazanın olduğu yer çevresinde 30 km çapında bir daire (aşırı radyoaktivitenin
halen olması sebebiyle) yasak bölge ilan edilmiştir ve girişler şu anda da
yasaktır.
Santral
Ermenistan'ın başkenti Erivan'a 32 km, Kars'a 100 km, Iğdır'a ise 30 km
uzaklıkta olması sebebiyle yaklaşık 4 milyon kişilik bir Nükleer sızıntı
tehlikesi ile karşı karşıya kalabilir endişesi sebebiyle, Avrupa Birliği
tesisin kapatılması koşuluyla ülkeye 100 milyon Euro yardım etmeyi taahhüt
etmiştir. Fakat Ermenistan tesisin yıkılma kararını 2004'de ertelediğini tek
taraflı bildirmiştir. Keza 2000'ler sonrası baş gösteren enerji krizi
Ermenistan'ın bu tek taraflı kararı aldığını düşünülmektedir. Ermenistan'ın
enerji ihtiyacının yaklaşık %40'ının Metsamor'dan karşıladığı tahmin
edilmektedir.
Başlıca
ticaret ortakları: Rusya, AB ülkeleri, Gürcistan, İran, Çin ve Ukrayna
Başlıca
ihracat kalemleri: Ham petrol, petrol yağları ve gazları, şeker, işlenmemiş
alüminyum, gıda
Başlıca
ithalat kalemleri: Otomotiv, altın, tütün mamülleri, buğday, makine ve
aksamıdır.
Türkiye-Ermenistan
arasındaki Kars-Gümrü (Akyaka/Ahuryan) Sınır Kapısı, Ermeni ve Yukarı Karabağ
kuvvetleri ile Azerbaycan arasındaki savaşın yayılması ve Azerbaycan’ın
Kelbecer eyaletinin işgal edilmesi üzerine 3 Nisan 1993 tarihinde kapatılmış ve
Türkiye ile Ermenistan arasındaki doğrudan ticaret durdurulmuştur.
PKK
terör örgütüne doğrudan destek ve yardımda bulunur.
Türkiye
ile Ermenistan arasında askeri anlaşma veya ilişki yoktur.
Ermenistan
Birleşmiş Milletler, Avrupa Konseyi, Bağımsız Devletler Topluluğu, Karadeniz
Ekonomik İşbirliği, Dünya Ticaret Örgütü ve yaklaşık otuz diğer örgütün
üyesidir.
Ülkenin
nüfusu 2011 tahminlerine göre 3.262.6002dür. Yüzölçümü ise 29.743 km2’dir.
Komşuları;
Gürcistan, Azerbaycan, İran, Türkiye ve Nahçıvan’dır. Denize kıyısı olmayan bir
devlettir.
TÜRKİYE
NEREDE BULUNUYOR 7’DE GÖRÜŞMEK ÜZERE
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder